Giấc mơ của con người là chủ đề hấp dẫn được các nhà triết học quan tâm từ hàng nghìn năm trước, song cho đến những năm gần đây, giấc mơ mới trở thành đối tượng nghiên cứu thực nghiệm và được quan tâm nghiên cứu một cách khoa học. Có thể bạn thấy băn khoăn hay khó hiểu về những nội dung bí ẩn của những giấc mơ và tự hỏi rằng vì sao chúng ta lại mơ. Vậy giấc mơ là gì? Mỗi giấc mơ của con người có thể bao gồm những hình ảnh, những suy nghĩ, cảm xúc và những trải nghiệm nào đó diễn ra trong quá trình con người ngủ. Giấc mơ có thể cực kỳ sống động hoặc rất mơ hồ, tràn ngập cảm xúc vui tươi hoặc những hình ảnh sợ hãi, rõ ràng dễ hiểu hoặc mơ hồ xáo trộn. 

Giấc mơ là hiện tượng tự nhiên của con người

Gần như tất cả mọi người đều đã từng mơ, kể cả những người mù. Giấc mơ là một chuỗi các suy nghĩ, hình ảnh hoặc cảm giác xuất hiện trong tâm trí của con người khi ngủ. Đây là một chức năng của bộ não và mơ xuất hiện ở những khu vực nhất định của bộ não được kích hoạt qua các chuỗi xung điện và hoạt động của các chất hóa học. Giấc mơ rất sống động và có liên quan đến giấc ngủ REM (được phát hiện lần đầu bởi Tiến sỹ, Bác sỹ William Dement). Chuyển động mắt nhanh (REM) được gây ra bởi hoạt động cao độ của bộ não. Các dấu hiệu chỉ báo giấc ngủ REM bao gồm bộ não trong trạng thái hoạt động, chuyển động nhanh của mắt và tạm thời mất trương lực cơ. Giấc ngủ REM xuất hiện vào nhiều khoảng thời gian trong đêm. Giai đoạn đầu của REM có thể từ 90 đến 120 phút tới nửa đêm. Các giai đoạn của REM sẽ kéo dài hơn lúc về sáng và 1/3 thời gian cuối của đêm chủ yếu là giấc ngủ REM. Thông thường con người sẽ thức dậy vào buổi sáng sau khi kết thúc giai đoạn cuối cùng của giấc ngủ REM.

Mơ là việc bình thường và việc không nhớ lại được về giấc mơ của mình cũng là điều bình thường. Bản chất của giấc mơ và ý nghĩa cụ thể của giấc mơ là chủ đề thu hút nhiều sự quan tâm của các nhà khoa học trong suốt cả thiên niên kỷ. Trong các nhà nghiên cứu về giấc mơ thì Sigmund Freud là người khám phá chủ đề này trong công trình có tính tầm cỡ năm 1900 có tên là Giải mã giấc mơ, sau này cũng có nhiều nhà khoa học khác như: Carl Jung, Calvin S. Hall, G.William Domhoff… Song về cơ bản không có bằng chứng đồng thuận chung nào về khoa học cho việc giải mã nội dung giấc mơ, vậy nên việc tìm hiểu nó giúp bạn hiểu thêm về phần thú vị của giấc ngủ và mở rộng thêm những trải nghiệm từ những hiện tượng này.
Dưới đây là một số quan điểm của những nhà giải mã giấc mơ trong thời hiện đại về những giấc mơ phổ biến thường xảy ra mà họ cho là có ý nghĩa nhất định.
1. Mơ bị ngã
Mơ bị ngã từ độ rất cao là rất phổ biến. Một truyền thuyết trong đời thường cho rằng nếu bạn bị ngã xuống nền đất trong giấc mơ thì bạn sẽ chết trong đời thực. Điều này đơn giản là không đúng, vậy thực chất việc mơ bị ngã có ý nghĩa gì? Theo những nhận định về giải mã giấc mơ phổ biến cho rằng, mơ bị ngã là tín hiệu về một điều gì đó trong cuộc sống của bạn chưa được tốt lắm. Nó có thể là sự gợi ý để bạn suy nghĩ lại về lựa chọn hoặc là quan tâm tới phương hướng mới trong một số lĩnh vực trong cuộc sống của bạn. Mơ bị ngã rất phổ biến, nó biểu tượng cho nỗi sợ hãi của con người trong đời sống thực, có thể là thất bại trong công việc hay thất bại trong tình yêu – Russell Grant, tác giả cuốn Illustrated Dream Dictionary tuyên bố. Ngã thường biểu thị một nhu cầu để bản thân nỗ lực hơn nữa, tận hưởng cuộc sống hơn nữa.
2. Mơ bị săn đuổi
Khi bạn mơ bản thân bị săn đuổi bởi một kẻ đã biết hoặc chưa biết có thể rất đáng sợ. Giấc mơ như thế thường nói lên điều gì đang xảy ra trong trí óc của bạn? Các nhà giải mã giấc mơ cho rằng, những giấc mơ như vậy thường có nghĩa là bạn đang cố gắng né tránh điều gì đó trong cuộc sống của bạn. Tony Crisp, tác giả cuốn Dream Dictionary cho rằng, việc bị săn đuổi trong giấc mơ có thể chỉ ra mong muốn thoát khỏi sự sợ hãi hoặc mong muốn của chính bạn. Vấn đề then chốt để hiểu những giấc mơ như vậy có nghĩa gì phụ thuộc một phần vào việc xác định người săn đuổi bạn là ai. Bị săn đuổi bởi một con vật có thể bạn đang chạy trốn khỏi sự tức giận, niềm đam mê hoặc những cảm xúc khác của bạn. Nếu kẻ săn đuổi bạn là người bí hiểm, không nhận biết được rõ ràng thì có thể điều này tượng trung cho những trải nghiệm thời thơ ấu hay những tổn thương trong quá khứ. Nếu bạn bị săn đuổi bởi một người khác giới, Crisp cho rằng, điều này có thể bạn đang lo sợ về tình yêu hoặc bị ám ảnh bởi mối quan hệ trong quá khứ.
3. Mơ bị mất răng
Penny Peirce, tác giả cuốn Dream Dictionary for Dummies mơ bị mất răng có nhiều ý nghĩa khác nhau. Điều này có thể bạn đang lo lắng về diện mạo hay sự hấp dẫn bề ngoài của bạn. Nó cũng có thể là bạn đang quan tâm tới khả năng giao tiếp của bạn hay là sự quan tâm tới những rắc rối hay trở ngại nào đó. Bà Penny giải thích rằng: “chức năng chính của răng là để cắn, cắt, xé và nghiền. Nếu răng của bạn bị mất bạn sẽ mất đi sức mạnh và khả năng của bản thân cho việc quyết đoán, ra quyết định hay tự bảo vệ mình”. 
4. Giấc mơ bị chết
Mơ bị chết cũng là một loại giấc mơ khá phổ biến khác và cũng rất hỗn độn trong việc dự đoán ý nghĩa của nó. Những người ngủ mơ thỉnh thoảng mơ thấy người họ yêu thương bị chết hoặc bản thân họ bị chết. Cách giải mã giấc mơ kiểu này thường cho rằng những giấc mơ như thế phản ánh lo lắng về sự thay đổi hoặc sự sợ hãi không rõ ràng. Lauri Loewenberg tác giả cuốn sách Dream on It: Unlock Your Dreams, Change Your Life cho rằng, giống như cái chết, sự thay đổi có thể rất đáng sợ, bởi vì chúng ta không hề biết đằng sau của sự thay đổi ấy là gì, đó là lý do vì sao chúng ta mơ sự thay đổi bằng mơ về cái chết”. Loewenberg cũng cho rằng, giấc mơ về cái chết của người thân yêu có thể phản ánh một nỗi sợ giống với nỗi sợ của sự thay đổi, đặc biệt là sự mong đợi đứa trẻ đạt tới một dấu mốc nhất định trong quá trình trưởng thành. Sự thay đổi chỉ ra rằng đứa trẻ đang lớn và đầu óc của bố mẹ bắt đầu lo lắng về việc đứa trẻ lớn sẽ thay thế đứa trẻ trước đây. Mơ về cái chết cũng có thể phản ánh đám tang tất yếu xảy ra trong khoảng thời gian nào đó.
5. Giấc mơ tham gia thi cử
Theo tác giả Craig Hamilton-Parker của cuốn sách The Hidden Meaning of Dreams, mơ tham gia một kỳ thi nào đó có thể biểu thị một nỗi sợ tiềm ẩn về sự thất bại. Ông cho rằng, thi cử là một trải nghiệm đầy sự lo lắng mà khi thực hiện nó con người phải đối mặt với những thiếu sót của bản thân. Khi mơ bị thất bại trước một kỳ thi, bị đến muộn hay chưa chuẩn bị cho kỳ thi chỉ ra rằng bạn đang cảm thấy chưa sẵn sàng, chưa chuẩn bị cho những thách thức trong cuộc sống.
6. Mơ về sự không chung thủy
Khi mơ thấy người vợ, người chồng hoặc người yêu của bạn đang lừa dối bạn cùng với một người nào đó có thể cực kỳ đau khổ. Trong một số trường hợp, con người còn lo lắng giấc mơ như thế có thể trở thành hiện thực. Giấc mơ về sự không chung thủy của vợ, chồng hoặc người yêu như thế có ý nghĩa gì hay điều đó có thực sự xảy ra? 
Trong một số trường hợp những giấc mơ như thế có thể phản ánh sự sợ hãi về sự không chung thủy. Trish và Rob MacGregor, tác giả cuốn sách Complete Dream Dictionary: A Bedside Guide to Knowing What Your Dreams Mean cho rằng, những giấc mơ kiểu như vậy không có nghĩa là chồng hoặc vợ của bạn đang lừa dối hoặc sẽ lừa dối bạn. Eve Adamson và Gayle Williamson, tác giả cuốn Complete Idiot's Guide Dream Dictionary thừa nhận rằng, những giấc mơ về sự không chung thủy chỉ ra những vấn đề liên quan đến sự tin tưởng, sự trung thành và giao tiếp trong một mối quan hệ nào đó. Nếu bạn hoặc người kia của bạn lừa dối trong giấc mơ có nghĩa là bạn hoặc người ấy không nhận được những gì mà bạn cần từ mối quan hệ đó. 
7. Mơ đang bay
Mơ đang bay có thể rất thú vị, thâm chí là bạn cảm thấy được tự do, song đôi khi hơi sợ (đặc biệt là với những người sợ độ cao). Theo Tony Crisp, tác giả cuốn Từ điển giấc mơ, mơ đang bay thường đại diện cho hai mặt rất khác biệt. Một mặt, nó tượng trưng cho cảm giác tự do và độc lập, mặt khác nó có thể chỉ ra một mong muốn được biến mất hoặc thoát khỏi cuộc sống thực tại. “Mơ bay một mình thường diễn ra nhiều nhất, nó phản ánh đặc điểm độc lập của sự bay, nó có cả những cảm xúc tích cực về sự hài lòng, sự thăng hoa, miêu tả về tính dục của chúng ta, đặc biệt là miêu tả khía cạnh về tự do, thoát khỏi những quy tắc, những kiểm duyệt của xã hội”, ông viết.
8. Mơ mang thai
Những nhà giải mã giấc mơ cho rằng, mơ mang thai đại diện cho mọi thứ, từ sáng tạo đến sợ hãi. David C.Lohff, tác giả cuốn Dream Dictionary cho rằng, mơ mang thai đôi lúc tượng trưng cho nỗi sợ hãi hay lo lắng của bà mẹ cho rằng mình chưa đủ kỹ năng, hay chưa tương xứng với vai trò trách nhiệm của một người mẹ. Tony Crisp lại cho rằng, giấc mơ mang thai cho thấy người mơ đang phát triển một lĩnh vực tiềm năng nào đó hoặc phát triển sâu sắc hơn trong một mói quan hệ nào đó. Russell Grant cho rằng, giấc mơ kiểu như thế dự cảm một thời kỳ khó khăn.
Tóm lại, Giấc mơ mang tính độc đáo và cá nhân rất cao. Việc giải mã giấc mơ ở trên của các nhà khoa học có độ chính xác như thế nào, thì bạn cũng xem nó đơn giản chỉ là một sự giải trí. Hãy xem những giấc mơ của mình là sự phản ánh cuộc sống, là tấm gương phản chiếu nỗi sợ, sự lo lắng, sự mong muốn, niềm hy vọng và khát vọng về tương lai.


Trần Thị Hà Nghĩa – Khoa Sư phạm và Ngoại ngữ

key words: giấc mơ, ý nghĩa giấc mơ, khoa Sư phạm& Ngoại ngữ